Geschreven door Baudy Wiechers op 17 september 2014. Geplaatst in Verborgen Blogs.

Democratisch onderwijs

Op een democratische school bepalen leerlingen zelf wat, hoe, wanneer en met wie ze activiteiten ondernemen die leiden tot het realiseren van hun persoonlijke doelen, rekening houdend met anderen en hun omgeving. Een democratische school wordt ingericht door leerlingen, stafleden en ouders.

Aan de hand van georganiseerde en ongeorganiseerde activiteiten worden kennis, vaardigheden en inzicht ontwikkeld. Hierdoor wordt alles wat nodig en belangrijk is geleerd. Vaak zijn democratische scholen ingericht voor leerlingen van 4 t/m 18 jaar, zodat er een doorlopende leerlijn is tussen basis- en voortgezet onderwijs.

Eén van de meest bijzondere punten van democratisch onderwijs is de gelijkwaardigheid tussen volwassenen en kinderen. Iedereen heeft een stem en kan daarom meedenken en meebeslissen. Vaak wordt gewerkt met consent.

Door deze gelijkwaardigheid krijgt iedereen, jong en oud, eigen verantwoordelijkheid en leert begrijpen dat elke beslissing consequenties heeft.

Door deze verantwoordelijk te leren nemen, ontstaat vrijheid. Deze vrijheid geeft ruimte om passie en talent te ontwikkelen, zelf gestelde doelen te halen en soms onmogelijk lijkende dromen te realiseren.

In de praktijk:

Een school waar je zelf vorm geeft aan je leven
Een school waar je jouw passies kunt ontdekken en uitleven
Een school waar spelen een manier van leven is
Een school waar je met z'n allen verantwoordelijk bent
Een school waar je echt iets kunt veranderen als je dat wilt

Inspiratiefilmpjes: klik hier
Links democratische scholen (2014): klik hier

Geschiedenis

De eerste democratische school werd in 1859 in Rusland gesticht door een prins, Leo Tolstoj. Door het bestuderen van de bijbel, en door te praten met allerlei geleerde mensen was hij op het idee gekomen dat vrijheid misschien wel beter is voor mensen dan dwang. Zijn school werd echter al snel gesloten door de geheime politie van de Tsaar, die zulke ideeën heel gevaarlijk vond omdat iedereen hem moest gehoorzamen – vrije mensen kon hij niet gebruiken.

Aan het begin van de 20ste eeuw ontstonden er opeens heel veel democratische scholen, in allerlei vormen en soorten. Sommige van deze scholen bestaan nog steeds. De bekendste democratische school is Summerhill. Deze school is opgericht in 1921.

Je kunt dus moeilijk zeggen dat democratisch onderwijs een raar of gevaarlijk experiment is. Na honderd jaar ervaring weten we dat kinderen van deze scholen meestal opgroeien tot tot hele zelfstandige en gelukkige mensen. Sommige worden arts of piloot, anderen worden rockster of schrijver en weer anderen worden huisvader of timmervrouw. Maar bijna allemaal zijn ze blij dat ze op een democratische school hebben gezeten. Niet omdat het alleen maar leuk en lollig is -het tegendeel is waar- maar omdat ze geleerd hebben in zichzelf te vertrouwen en samen te werken met andere mensen. Hier is onderzoek naar gedaan en dit is gebundeld in het boek: the Pursuit of Happiness.

Tussenstap in onderwijs

In de negentiende eeuw waren twee processen verantwoordelijk voor het ontstaan van onderwijs in de huidige vorm: De Industriële revolutie en de Invoering van de leerplicht.

Door de industriële revolutie werd een 'gestandaardiseerde arbeider' nodig. Ieder mens moest dezelfde basiskennis hebben het het was handig ze te laten wennen aan de regelmaat van het werk in de fabriek.

Daarnaast werd de leerplicht ingevoerd. Ineens gingen niet meer de kinderen van wie de ouders het konden betalen naar school, maar iedereen! Het grote aanbod aan leerlingen zorgde voor het klassensysteem in zijn huidige vorm. In plaats van te blijven werken met niveaugroepen zoals tot dan gebruikelijk, werd er overgestapt op een klassikaal leerstof-jaar stelsel. Het overbrengen van standaard leerstof op 'standaard leerlingen' is daarmee indertijd een praktische keuze geweest en niet één van pedagogische en didactische aard.

Onderwijs nu

Tegenwoordig verandert de wereld zo snel, mede door de technologische ontwikkelingen, dat eigenlijk niemand meer weet wat mensen morgen moeten kennen en kunnen, laat staan over 20 jaar! Dat maakt het voor scholen en leraren best lastig om te weten wat ze kinderen moeten leren. Vaak zijn kinderen handiger met ICT toepassingen dan hun leerkrachten, dus wie leert wie?